پرونده
داروخانه ها
در یک نگاه
شکایت فارغ‌التحصیلان رشته داروسازی به نحوه صدور مجوز تاسیس داروخانه
در حال حاضر، تنها مرجع صدور مجوز تاسیس و تایید صلاحیت داروخانه ها و نظارت بر آن ها بر عهده وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی (سازمان غذا و دارو) می باشد. دو محدودیت حد نصاب جمعیت و فاصله برای مجوز تاسیس داروخانه ها وجود دارد. تعیین این دو حد نصاب، موجب ایجاد محدودیت در صدور مجوز برای فارغ التحصیلان متقاضی تاسیس داروخانه و یا تبدیل وضعیت داروخانه های روزانه به شبانه روزی شده است. بر این اساس متقاضیان تاسیس داروخانه با طرح شکایتی خواستار حذف محدودیت های یاد شده در تاسیس داروخانه شده اند.
دلایل ورود شورا
رقابت، موجب نوآوری و خلاقیت می باشد و باعث ارتقاء بهره وری و کاهش هزینه ها و نهایتا ارایه خدمات مطلوب تر و ارزان تر کالا ها و خدمات از جمله دارو به بیماران خواهد شد. معمولا در فضای غیر رقابتی و در فضای حاکمیت رانت و انحصار در بازار، هرگونه خلاقیت و نوآوری از بنگاه رخت بر می بندد و در چنین شرایطی، کیفیت حرفه ای فدای درآمد بیشتر می شود، با عنایت به ماموریت شورای رقابت در نظارت بر بازار و حفظ و حراست از فضای کسب و کار و توسعه فضای رقابتی و با عنایت به وجود این شائبه که رعایت معیار های تخصصی و استاندارد های علمی و حرفه ای داروسازی نبایستی بهانه ای برای ایجاد محدودیت در صدور مجوز تاسیس داروخانه ها و هرگونه اعمال مخل رقابت شود لذا به منظور نظارت بر تداوم فضای رقابتی و توسعه کسب و کار، شورای رقابت بررسی این موضوع را در دستور کار خود قرار داد.
قوانین مرتبط
تاسیس و تایید صلاحیت داروخانه ها و نظارت بر آن ها به عهده وزاررت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی است
مواد 1، 20 و 25 قانون مربوط به مقررات امور پزشکی، داروئی و مواد خوردنی و آشامیدنی مصوب سال ۱۳۳۴ و اصلاحات بعدی آن و بند های ۱۱، ۱۲ و ۱۳ قانون تشکیلات و وظایف وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی مصوب ۱۳۶۷ تاسیس و تایید صلاحیت داروخانه ها و نظارت بر آن ها به عهده وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی است.
دو محدودیت حد نصاب جمعیت و فاصله برای مجوز تاسیس داروخانه ها وجود دارد
آئین نامه تأسیس و اداره داروخانه ها مصوب وزیر بهداشت به استناد ماده 20 قانون فوق
صادرکنندگان مجوز نمی توانند به دلیل «اشباع بودن بازار»، از صدور مجوز کسب و کار امتناع کنند
تبصره 2 اصلاحی ماده 7 قانون سیاست های کلی اجرای اصل 44 قانون اساسی، صراحت دارد که صادرکنندگان مجوز کسب و کار اجازه ندارند به دلیل «اشباع بودن بازار»، از پذیرش تقاضا یا صدور مجوز کسب و کار امتناع کنند.
ممنوعیت ایجاد هرگونه مانع به منظور مشکل کردن ورود رقبای جدید یا حذف شرکت های رقیب
بند ط 4 ماده 45 قانون اجرای سیاست های کلی اصل 44 قانون اساسی مبنی بر: ممنوعیت ایجاد مانع به منظور مشکل کردن ورود رقبای جدید یا حذف بنگاه ها یا شرکت های رقیب در یک فعالیت خاص
درخواست شاکی
حذف محدودیت های یاد شده شامل شرط فاصله و جمعیت در تاسیس و یا تبدیل وضعیت داروخانه ها در آئین نامه تأسیس و اداره داروخانه ها از سوی وزیر بهداشت
مستندات شاکی
حذف نظارت بر معیارهای تاسیس داروخانه ها مد نظر نیست
با عنایت به اینکه وضع محدودیت و حد نصاب جمعیت و فاصله از مصادیق ایجاد مانع به منظور مشکل کردن ورود رقبای جدید و مغایر با قوانین رقابت و حوزه کسب و کار می باشد، وزارت بهداشت می تواند ضمن حفظ شان نظارت علمی خود در تایید صلاحیت داروخانه ها، محدودیت صدور مجوز تاسیس داروخانه ها را لغو نماید.
تعیین حد نصاب فاصله ای و جمعیتی در تعارض با قانون است
تعیین حد نصاب فاصله ای و جمعیتی در آئین نامه تأسیس و اداره داروخانه ها از سوی وزیر بهداشت در تعارض با بند ط – 4 ماده 45 قانون اجرای سیاست های کلی اصل 44 قانون اساسی مبنی بر ممنوعیت ایجاد مانع به منظور مشکل کردن ورود رقبای جدید یا حذف بنگاه ها یا شرکت های رقیب در یک فعالیت خاص می باشد.
موضوع اشباع بودن بازار در مورد داروخانه ها صدق نمی‌کند
با توجه به اینکه "در ایران شاخص فعلی تعداد داروخانه به ازای هر 100 هزار نفر 13 داروخانه است که این شاخص حتی از نسبت کشورهای منطقه هم 50 درصد پایین تر است" میتوان اذعان نمود که ضمن حفظ معیارهای نظارت علمی و حرفه ای از سوی سازمان غذا و دارو، و در جهت توسعه فضای رقابت پذیری، وزارت بهداشت می تواند دو حد نصاب فوق را که مانعی برای ایجاد اشتغال فارغ التحصیلان این رشته نیز محسوب می شوند، حذف نماید.
ایجاد مانع در صدور مجوز قانونی نیست
به موجب بند ط – 4 ماده 45 و تبصره 2 اصلاحی ماده 7 قانون سیاست های کلی اجرای اصل 44 قانون اساسی، محدودیت صدور مجوز تاسیس داروخانه از مصادیق اعمال مخل رقابت و از جمله موانع کسب و کار و توسعه اشتغال فارغ التحصیلان رشته داروسازی می باشد.
دفاع متشاکی
نظارت بر امور داروخانه ها و نحوه تاسیس و فعالیت آنها بر عهده این سازمان می باشد
مطابق قانون مربوط به مقررات امور پزشکی، داروئی و مواد خوردنی و آشامیدنی مصوب سال ۱۳۳۴ و اصلاحات بعدی آن و بندهای ۱۱، ۱۲ و ۱۳ قانون تشکیلات و وظایف وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی مصوب ۱۳۶۷ نظارت بر امور داروخانه ها و نحوه تاسیس و فعالیت آنها بر عهده این سازمان می باشد.
شرط حد نصاب جمعیتی و فاصله به منظور جلوگیری از نیاز القایی در بازار دارو وضع شده است
سازمان غذا و دارو بنابر سیاست های کلی سلامت و به منظور جلوگیری از نیاز القایی در بازار دارو ناشی از رقابت فروش و نحوه گردش اقتصادی داروخانه شرط حد نصاب جمعیتی و فاصله را در آیین نامه گنجانده است.
حذف شرط جمعیت و فاصله باعث ایجاد تنش اجتماعی خواهد شد
قبلا هیات عمومی دیوان عدالت اداری بر اساس رای شماره 388/86 مورخ 4 شهریور 1386 رای به عدم مغایرت قانونی مواد مرتبط با محدودیت جمعیتی و رعایت فاصله داروخانه ها داده است لذا با توجه به رای صادره، حذف شرط جمعیت و فاصله باعث ایجاد تنش اجتماعی متعاقب اعتراض برخی داروخانه داران فعلی و انجمن داروسازان ایران خواهد شد.
جمع بندی شورا
با توجه به اینکه عمل به مواد 4 و 15 آیین نامه تاسیس و اداره داروخانه ها مصوب 1393 جهت صدور مجوز تاسیس داروخانه باعث ممانعت و مشکل کردن ورود بنگاه های جدید به بازار می شود و این محدودیت با منطق اشباع بازار به منظور حفظ وضعیت و سود انحصاری بنگاه های موجود وضع شده است لذا این اقدام به استناد تبصره 2 ماده 7 قانون، اخلال در رقابت و همچنین به استناد تبصره 2 ماده 3 قانون اصلاح مواد 1، 6 و 7 اجرای سیاست های کلی اصل 44 قانون اساسی رویه ضد رقابتی تشخیص داده شد و به منظور ممانعت از بروز وضعیت انحصاری و توقف رویه ضد رقابتی، رای به توقف مواد 4 و 15 آیین نامه تاسیس و اداره داروخانه ها مصوب 1393 که به منزله عدم پذیرش درخواست مجوز به دلیل اشباع بازار می باشد، داده شد.